Julian Leopold Ochorowicz (23.02.1850-1.05.1917)
poeta, publicysta, tłumacz, psycholog, filozof, etyk, nauczyciel, wynalazca, patriota i działacz społeczno-kulturalno-oświatowy, budowniczy Wisły-letniska
Pochodził z rodziny nauczycielskiej. Urodził się w Radzyminie, gdzie jego ojciec Julian Ochorowicz, był zastępcą dyrektora Instytutu Nauczycieli Elementarnych, a matka Jadwiga Teresa z Sumińskich, była dyrektorką Instytutu Aleksandryjsko-Maryjskiego Wychowania Panien w Warszawie. Rozpoczął naukę w Warszawie (1858-1864), a następnie kontynuował ją w Lublinie (1864-1866). Po maturze podjął studia w Szkole Głównej w Warszawie (przekształconej w Uniwersytet Warszawski). Zapisał się na Wydział Filologiczno-Historyczny, a na drugim roku przeniósł się na Oddział Przyrodniczy Wydziału Fizyko–Matematycznego. Na podstawie rozprawy Čerep čeloveka, ego rozmery u pervobytnych i nyne živuščich uzyskał tytuł kandydata nauk przyrodniczych, obecnie tytuł magistra (1872). Na Uniwersytecie Lipskim uzyskał stopień doktora filozofii na podstawie rozprawy Bedingungen des Bewusstseinsphänomens, eine Psycho-physiologische Studie auf historischer grundlage (1874). Tam, jako jedyny Polak, został zaproszony do pracy w pierwszym w świecie laboratorium psychologicznym, utworzonym przez prof. Wilhelma Wundta (1879).
Poeta, publicysta i tłumacz. Autor wielu artykułów, odczytów, wykładów (publikowanych na łamach wielu polskich i zagranicznych pism) oraz książek, tłumaczonych na wiele języków i wznawianych do tej pory. Teoretyk i współtwórca pozytywizmu warszawskiego (1866-1875). Przybrał pseudonim literacki Julian Mohort. Redaktor naczelny czasopism Niwa i Opiekun Domowy oraz wydawnictw Biblioteka Dzieł Wyborowych i Biblioteka Filozofii Pozytywnej. Członek komitetu redakcyjnego Annales des Sciences Psychiques oraz Tydzień Literacki, Artystyczny, Naukowy i Społeczny.
Na Uniwersytecie Lwowskim habilitował się (1875) i podjął pracę jako doktor filozofii, habilitowany docent prywatny dla psychologii i filozofii przyrody (1876-1882). We Lwowie brał udział w pracach Towarzystwa Przyrodników Polskich im. Mikołaja Kopernika, Czytelni Akademickiej i Koła Literackiego, Towarzystwa Naukowego Pomocy dla Księstwa Cieszyńskiego, Fundacji Macierzy Polskiej.
Konstruktor aparatów telefonicznych i mikrofonów, przyrządów pomiarowych oraz w zakresie fototechniki. Jako jeden z pierwszych w świecie, opisał zasady działania telewizji, ale ze względu na ówczesny poziom fizyki i możliwości techniczne, nie mógł zrealizować tego pomysłu. W tym samym roku przedstawił też teorię mikrofonu (1878).
Jego dwumembranowy telefon magnetyczny, stanowiący pewnego rodzaju ulepszenie konstrukcji Bella, Edisona i Adera, uwolnił Francję od amerykańskiego monopolu (patent 1882).
Za System telefoniczny odtwarzający głośną mowę (patent 1885), polegający na połączeniu termomikrofonu z telefonem magnetycznym, Ochorowicz został wyróżniony złotymi medalami na Powszechnych Wystawach w Paryżu, Antwerpii i na Wystawie Rolniczo-Przemysłowej w Warszawie (1885) oraz na Wystawie Elektrycznej w Petersburgu (1886). System umożliwiał zbiorowe słuchanie mowy, muzyki czy śpiewu w sali mieszczącej 500 osób. Urządzenie to wybitnie zwiększało głośność na długo przed wynalezieniem głośników. Podobno dzięki niemu Wieża Eiffla stoi do dziś. Zakładano, że zostanie zburzona po 20 latach, bo jeszcze nikt nie znał wytrzymałości żelaza, nowego materiału, z którego ją zbudowano. Po paryskiej wystawie, francuskie ministerstwo wojny zaproponowało, by nadajnik Ochorowicza umieścić na Wieży, by posłużył do przekazywania informacji wojskowych na duże odległości.
Jego telefony, produkowane we Francji na szeroką skalę, były prostsze, lżejsze i tańsze od innych, nie wymagały już przykładania trąbki do ucha. Dostępne były nie tylko we Francji, ale i w Belgii, Holandii, Carskiej Rosji oraz na ziemiach polskich do 1905 roku. Był czynnym członkiem Société Internationale des Eléctriciens (Międzynarodowego Stowarzyszenia Elektryków) w Paryżu (do 1889).
Jego żoną była Maria Helena z Leszczyńskich (1888), z którą nie miał dzieci. Po kilkuletniej separacji, rozwiedli się.
Uznawany za jednego z najlepszych hipnotyzerów i magnetyzerów w Europie. Przeprowadzał eksperymenty mediumiczne (głównie z Eusapią Paladino i Stanisławą Tomczyk), będąc przekonany o jego naukowym charakterze. Nie uważał się za spirytystę i nie zajmował się wywoływaniem duchów. W dziele De la suggestion mentale (I wyd. 1887 i II wyd. 1889, tłumaczenie na język polski I wyd. 1937), przedstawił swoje poglądy na temat badań podświadomości, stając się prekursorem koncepcji psychologii nieświadomości jeszcze przed Sigmundem Freudem. Za dzieło to (wyd. II 1889) i za artykuł-hasło do Dictionnaire de Physiologie pt. Hipnotisme et Mesmérisme (1909), otrzymał nagrodę Francuskiej Akademii Nauk w Paryżu (1911). Był współtwórcą Towarzystwa Psychologii Fizjologicznej w Paryżu (1885) i honorowym członkiem wielu towarzystw badań psychicznych w: Paryżu, Berlinie, Kolonii, Lipsku, Budapeszcie, Londynie i Nowym Jorku oraz Towarzystwa Filozoficznego w Paryżu. Pomysłodawca i współorganizator Pierwszego Międzynarodowego Kongresu Psychologów w Paryżu, który odbył się podczas Powszechnej Wystawy w Paryżu (1889). Sekretarz Generalny Międzynarodowego Instytutu Psychologii w Paryżu (1907). W Warszawie prowadził klinikę terapeutyczną, stając się jednym z pierwszych w Polsce i Europie pionierem psychologii klinicznej i eksperymentalnej. Leczył nerwowo chorych nowatorskimi metodami, podkreślając znaczenie psychologii dla medycyny (1885-1915).
Uważany za budowniczego Wisły-letniska, gdzie wybudował kilkanaście drewnianych willi. Animator życia kulturalno-oświatowego Śląska Cieszyńskiego. Współtwórca i pierwszy prezes Towarzystwa Miłośników Wisły oraz Towarzystwa Turystycznego Beskid (1898-1913). Zapraszał do Wisły wiele znanych osób, promując jako miejsce wypoczynku i turystyki górskiej. W willi Jaskółka stworzył pierwsze w Polsce laboratorium psychologiczne. Dla siebie wybudował murowaną willę Wesoła, po jego śmierci nazwaną Ochorowiczówką, obecnie ul. dr Juliana Ochorowicza 6.
Teoretyk etyki i wychowania. Pisał artykuły-hasła do Encyklopedii Wychowawczej i do Wielkiej Encyklopedii Powszechnej Ilustrowanej. W konkursie Przeglądu Filozoficznego zdobył pierwszą nagrodę za pracę Metoda w etyce (1906). Przez całe życie silnie związany ze środowiskiem naukowo-kulturalnym Warszawy. Prezes Kasy Literackiej (1900-1901), wiceprezes Warszawskiego Towarzystwa Psychologicznego (1915-16), prezes Towarzystwa Miłośników Przyrody (1917), wykładowca psychologii w prywatnej średniej szkole Rontalera (1911-1917). Kupił grunt na Żeraniu (obecnie Warszawa dzielnica Białołęka), gdzie wybudował dom (1912-1916).
Zmarł nagle w Warszawie, a o jego popularności świadczyło wykonanie pośmiertnej gipsowej maski. Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w rodzinnym grobie przez bratanka Zygmunta Ochorowicza.
